Zmiany preferencji konsumenckich prowadzą do wciąż nowych i coraz trudniejszych do spełnienia wymagań. Jednocześnie bywają sprzeczne z innymi oczekiwaniami klientów. Niektóre z nich wiążą się z jednej strony z zainteresowaniem żywnością ekologiczną, bio-produktami i produktami regionalnymi. Z drugiej strony są powodowane niechęcią wobec produktów genetycznie modyfikowanych, oczekiwaniem autentyczności i obecności lub wyeliminowania określonych składników. Upodobania te stwarzają nowe „możliwości” nadużyć – a także błędów – przez co wzrasta ryzyko w obrębie łańcucha dostaw.
Konsekwencje nadużyć w sektorze żywności
Problematyczność sprostania tym trendom nie usprawiedliwia zjawiska fałszowania żywności. Niezależnie od okoliczności, takie postępowanie jest traktowane jako oszustwo i jest przestępstwem, które podlega surowym karom. W przeszłości przypadki fałszerstwa żywności były ujawniane rzadziej niż obecnie. Teraz większość z nich jest upubliczniana. Konsekwencje karne znacznie mocniej uderzają w przedsiębiorstwa niż te o charakterze ekonomicznym. W najgorszym przypadku mogą prowadzić do upadku działalności. W ostatecznym rozrachunku, dla firm nie ma znaczenia, czy oszustwo było zamierzone, czy też doszło do niego w wyniku zaniedbania i nieuwagi. To, że oskarżony sam został oszukany, także niewiele pomoże i nie zmieni skutków. Zawsze zachodzi podejrzenie braku odpowiedniej dbałości, co często jest później weryfikowane.
Jak zapobiegać fałszowaniu żywności?
W niektórych państwach, w odniesieniu do określonych przypadków, wprowadzono odwrócenie ciężaru przeprowadzenia dowodu. Teraz to nie organy władzy muszą udowadniać, że popełnione zostało naruszenie, lecz wytwórca ma obowiązek wykazania prawidłowości postępowania. Nakłada to na przedsiębiorstwa większą odpowiedzialność w zakresie wewnętrznej dokumentacji działań. Taki rozwój sytuacji słusznie przyciągnął uwagę firm do kwestii ryzyka. Z punktu widzenia przedsiębiorczości, trzeba wykazywać się inicjatywą i być dobrze przygotowanym, ponieważ reagowanie pod przymusem, w sytuacji, gdy jest się przypartym do muru, nie przynosi żadnych korzyści. Każda odpowiedzialna firma powinna wprowadzić odpowiednie środki ograniczające ryzyko fałszerstwa.
Wprowadzenie kodeksu postępowania
Podstawowym działaniem, które każda firma powinna wdrożyć w walce z fałszowaniem żywności jest opracowanie odpowiedniego kodeksu postępowania. Każdy pracownik powinien móc identyfikować się z zasadami zapisanymi w tym kodeksie i ich przestrzegać. Tymi samymi wartościami powinna się kierować firma w codziennej współpracy ze swoimi kontrahentami, dostawcami towarów i usług. W procesie wdrażania kodeksu etyki w życie, kluczową rolę odgrywa kultura organizacji. Powinna ona sprzyjać atmosferze szczerości i otwartości oraz zachęcać pracowników do przyznawania się i informowania o błędach. W ten sposób większość problemów - które czasem wynikają z winy człowieka – będzie można wyeliminować już u ich podstaw. Jednak firmowy kodeks postępowania będzie pozbawiony znaczenia i bezużyteczny, jeśli nie będzie jasny, niepodważalny i znany absolutnie każdemu pracownikowi. Nie jest to jednak kwestia zapoznania się z dokumentem, ale dogłębnego zrozumienia wartości i sensu wprowadzonych zasad. Dlatego niezwykle ważne jest bezpośrednie uczestnictwo pracowników w procesie tworzenia kodeksu. Dzięki temu pracownicy naturalnie utożsamiają się z tymi standardami. Wprowadzane wówczas zasady są akceptowane i wdrażane znacznie szybciej. Tak więc codziennie pamiętanie o nowych zasadach i traktowanie ich jako oczywiste i nie budzące zastrzeżeń będzie najlepszą ochroną. Kodeks ten należy oczywiście promować także w łańcuchu dostaw, którego jesteśmy uczestnikami ze szczególnym naciskiem na pochodzenie surowców, dodatków i opakowań. W tym przypadku mechanizm ustalenia swoich oczekiwań i zakresu nadzoru nad dostawcami powinien brać pod uwagę ocenę ryzyka wynikającą z pochodzenia surowców, transparentności źródła pochodzenia surowca, referencji jakim może pochwalić się dostawca, jego miejsca w łańcuchu dostarczania surowca oraz szeregu innych parametrów wynikających ze specyfiki sektora w jakim się poruszamy.
Monitoring rynku
Jednak sam kodeks, chociaż bardzo dobrze napisany i skrupulatnie przestrzegany przez organizację to jeszcze za mało. Idąc krok dalej, należy uważnie przyglądać się trendom i zmianom w obszarze swojej działalności. Oznacza to zwłaszcza śledzenie opinii i preferencji społeczności internetowej. Niezbędna jest znajomość celów i strategii odpowiednich grup nacisku. Dzięki temu można przewidzieć potencjalne ataki i zapobiec sytuacji, w której nasze prawdziwe intencje i etyka postępowania zostaną przedstawione opinii publicznej w fałszywym świetle. Eksperci myślą zwykle: „Nikt nie uwierzy w takie bzdury!” Jednakże sprytnie opakowane, trafiają one do internetowej sieci komunikacji, gdzie występują nieograniczone możliwości dla ukrytej perswazji i nadużyć. Chętni do słuchania tego typu informacji zawsze się znajdą. Dla wielu osób Internet stał się podstawowym źródłem wiedzy, której jakość bardzo często nie podlega żadnej kontroli.
Rola audytu i certyfikacji
Audytowanie i certyfikacja w znacznym stopniu ułatwiają monitorowanie zgodności z wymaganiami wprowadzonych przez firmę mechanizmów i systemów. Są one szczególnie cenne, jeśli traktuje się je jako wsparcie jakości wszystkich istotnych procesów przedsiębiorstwa. Warunkiem skuteczności jest oczywiście podjęcie wszelkich właściwych działań mających na celu minimalizowanie ryzyka. Nie trzeba dodawać, że nie opatentowano dotąd żadnego prostego sposobu zapewniającego całkowite bezpieczeństwo. Jednakże przestrzeganie kilku wskazówek może pomóc poprawić odporność.
Jeśli zainteresował Cię ten artykuł lub masz inne pytania dotyczące bezpieczeństwa żywności skontaktuj się z nami lub zapytaj o bezpłatną ofertę certyfikacji.
